Küçük Modüler Reaktör Atık Yönetimi İçin Yerli Bentonit Kullanımına TENMAK Desteği

İstanbul Teknik Üniversitesi Enerji Enstitüsü öğretim üyesi Prof. Dr. Sevilay Hacıyakupoğlu’nun yürütücülüğünde geliştirilen “Küçük Modüler Basınçlı Su Reaktörlerinin Atık Yönetimi İçin Bentonitte Sorpsiyon ve Difüzyon Analizleri” başlıklı proje, Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) tarafından desteklenmeye hak kazandı.

Proje, Türkiye’nin küçük modüler reaktör (KMR) teknolojilerini nükleer enerji portföyüne dâhil etme hedefiyle, Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) gibi basınçlı su reaktörlerinden kaynaklanan radyoaktif atıkların güvenli biçimde yönetimine katkı sunmayı amaçlıyor. Türkiye’nin zengin bentonit yatakları kullanılarak yerli ve modifiye bentonitlerin nükleer atık yönetiminde değerlendirilmesi hedefleniyor.

Radyonüklit etkileşimlerine karşı yerli çözüm

Projede, biyosfere ulaşma riski taşıyan iyot ve sezyum gibi radyonüklitlerin yerli ve modifiye bentonitlerle etkileşimleri, sorpsiyon ve difüzyon deneyleriyle araştırılacak. Bu kapsamda bentonitlerin mineralojik ve jeokimyasal karakterizasyonu yapılacak; çeşitli polimerlerle modifiye edilerek anyon tutucu kapasiteleri artırılacak.

Matematiksel modelleme ile bilimsel katkı

Deneysel çalışmaların yanı sıra, radyonüklitlerin bentonit içerisindeki yayılımı ve tutulması, bilgisayar yazılımlarıyla geliştirilecek sayısal modeller üzerinden analiz edilecek. Bu doğrultuda, adveksiyon-dispersiyon-reaksiyon denklemleri çözülerek, yerli bentonitlerin derin jeolojik depolama sistemlerinde kullanıma uygunluğu bilimsel olarak değerlendirilecek.

Türkiye’nin nükleer atık yönetiminde stratejik adımı

Proje çıktıları arasında; Türkiye'de çıkarılan bentonitlerin detaylı analizleri, modifiye bentonit üretimi, radyonüklit etkileşimlerinin deneysel ve sayısal olarak incelenmesi ve Türkiye’de kurulması muhtemel derin jeolojik depolama tesisleri için uygun malzeme altyapısının oluşturulması yer alıyor.

Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ile uyumlu

Proje, Birleşmiş Milletlerin Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarından: 7 - Erişilebilir ve Temiz Enerji, 9 - Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı, 12 - Sorumlu Üretim ve Tüketim, 13 - İklim Eylemi ve 15 - Karasal Yaşam başlıkları ile doğrudan ilişkilidir.

Proje süresi ve bütçesi

Proje, 1 Mayıs 2025 ile 30 Nisan 2027 tarihleri arasında 24 ay süresince yürütülecek olup, 3.879.192,24 TL bütçeyle TENMAK tarafından desteklenecektir.

Proje ekibi

Proje, Prof. Dr. Sevilay Hacıyakupoğlu’nun yürütücülüğünde, Prof. Dr. Ahmet Durmayaz, Dr. Öğr. Üyesi Ayşe Nur Esen, Prof. Dr. Bahire Filiz Şenkal, Prof. Dr. Emin Çiftçi, Prof. Dr. Recep Fahri Esenli, Dr. Öğr. Üyesi Bala Ekinci Şans ve Dr. Öğr. Üyesi Tayfun Tanbay’ın katkılarıyla gerçekleştirilecektir.