“Marmara Bölgesi Afet Risk Azaltma Planı (MARAP) Projesi” Kapsamındaki İlk Çalıştay İTÜ’de Düzenlendi

AFAD ve İTÜ iş birliğiyle gerçekleştirilen “Marmara Bölgesi Afet Risk Azaltma Planı (MARAP) Projesi” kapsamındaki 1’inci Çalıştay, “Afetlere Dayanıklı Bir Marmara İçin Bilim ve Teknoloji Odaklı Çözüm Arayışları” temasıyla önemli değerlendirmelere sahne oldu.

“Marmara Bölgesi Afet Risk Azaltma Planı (MARAP) Projesi” 1’inci Çalıştayı, İTÜ Ayazağa Yerleşkesi Afet Yönetimi Enstitüsü Prof. Dr. Remzi Ülker Konferans Salonu’nda 30 Eylül 2025 tarihinde AFAD ve İTÜ tarafından gerçekleştirildi.

Çalıştayda MARAP'ın genel yapısı, kapsamı ve risk modelleme çerçevesi gibi unsurlarının ilgili paydaşlara tanıtımı yapıldı. Yerel ölçekli afet risk azaltma planları ile entegrasyon, coğrafi bilgi teknolojileri ve yapay zeka destekli dinamik veri altyapısı, mekânsal çözünürlük, çoklu afet senaryoları ve karar destek sistemleri gibi uygulamaya dönük konularda paydaşların görüş ve önerileri değerlendirildi.

Çalıştayın açışında AFAD Marmara Afet Risklerini Azaltma Dairesi Başkanı Gökhan Yılmaz, İTÜ Rektörü Prof. Dr. Hasan Mandal birer konuşma yaptı.

Marmara Bölgesi Afet Risk Azaltma Planı (MARAP), Türkiye’nin afetlere hazırlık vizyonunda tarihi bir adım olarak nitelendiren Prof. Dr. Mandal, çalıştayın farklı kurumların, disiplinlerin ve paydaşların ortak bir vizyon etrafında buluştuğu güçlü bir girişim olduğunda dikkat çekti.

Rektörümüz, ülkemizin afetlerden sonra sergilenen dayanışmada güçlü bir tablo ortaya koyduğunu ifade etti. Ancak esas kritik olanın, bu dayanışmayı afetlerden önce alınacak tedbirlerle desteklemek, “nasıl önlem alabiliriz, nasıl daha dirençli olabiliriz?” sorularına odaklanmak ve gelecekte “keşke” dememek olduğunu belirtti.

İTÜ’nün 252 yıllık akademik birikiminin, afetlere yönelik çalışmalarda disiplinler arası bir yaklaşım geliştirmesine olanak tanıdığına dikkat çeken Prof. Dr. Mandal, İTÜ’de teknolojinin sunduğu imkânlarla yapay zekâ destekli senaryolar üretildiğini, mekânsal risk haritaları ve karar destek sistemleri geliştirildiğini vurguladı. İTÜ’nün “teknik bir üniversite olmanın” sorumluluğuyla bilimsel çalışmalarında var olanı yinelemekle yetinmediğini; sorunları mühendisliğin tüm boyutlarıyla ele aldığını ifade etti. İTÜ’de bilimin topluma doğrudan dokunduğu yenilikçi modeller geliştirmek adına çalışmaların sürdüğünü, MARAP'ın hedefine ulaşması için İTÜ’nün üzerine düşen sorumluluğu kararlılıkla yerine getirmeye devam edeceğini sözlerine ekledi. Katkıları için AFAD’a, akademisyenlere ve tüm paydaşlara teşekkür etti.

Açış konuşmalarının ardından katılımcılar, AFAD tarafından yapılan bir sunumla Türkiye Afet Yönetim Sistemi, ARAS ve AYDES web servisleri hakkında bilgilendirildi. İTÜ tarafının sunumunda İTÜ Ulusal Coğrafi Bilgi Teknolojileri İnovasyon Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü ve Proje Yöneticisi Prof. Dr. Tahsin Yomralıoğlu projenin vizyonu, Dr. Öğr. Üyesi M. Oğuzhan Mete projenin CBS-YZ destekli modelleme yaklaşımı, Berin Yomralıoğlu, CBS veritabanı tasarımı ve uygulaması, Talha Rusçuk ŞESİM (Şehir Sağlığı İzleme Sistemi) tasarımı ve uygulaması üzerine teknik bilgiler paylaştı. Çalıştay kapsamında Prof. Dr. Tahsin Yomralıoğlu moderatörlüğünde “projenin amacı, kapsamı ve teknik yönetimi” ile Gökhan Yılmaz moderatörlüğünde “projenin uygulanması, veri tedariği ve yerel iş birlikleri” başlıklarında iki oturumda katılımcıların geri bildirimleri dinlendi, soru cevap- bölümleri verimli fikir alışverişlerine sahne oldu.

MARAP hakkında

Rektörümüz Prof. Dr. Hasan Mandal ve AFAD Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürü Prof. Dr. Orhan Tatar, 19 Mart 2025 tarihinde Marmara Bölgesinin afet risklerini azaltmaya yönelik bir protokole imza attı.

Ülkemizin tüm bölgelerinde çeşitli afet türlerine dair yüksek maruziyet durumu bulunmaktadır. Son yıllarda yaşanan olağandışı meteorolojik hadiseler, doğa ve insan kaynaklı olaylar, Marmara Bölgesi'nin sahip olduğu nüfus, kültürel varlıklar, ticaret hacmi, büyük endüstriyel tesis ve limanlarla birlikte değerlendirildiğinde afet risklerinin bölgesel düzeyde bir yaklaşım ile ele alınması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu gereklilik çerçevesinde ortak Marmara Bölgesi Afet Risk Azaltma Planı (MARAP) risklere karşı ortak çözümler vizyonuyla AFAD ve İstanbul Teknik Üniversitesi iş birliğinde projelendirilmiştir. MARAP, Türkiye Afet Risk Azaltma Planı stratejik hedefleri doğrultusunda özellikle bölgesel düzeyde tasarlanan ilk çoklu afet risk azaltma planı olma özelliği taşımaktadır.

MARAP’tan beklenen çıktılar:

• Dinamik Afet Risk Haritaları: Marmara Bölgesi’nin jeolojik, hidrometeorolojik ve teknolojik afet riskleri doğrultusunda, CBS/GIS ve uzaktan algılama verileri kullanılarak çok kriterli karar destek sistemleriyle analiz edilen kapsamlı afet tehlike ve risk haritaları üretilecektir.
• Yapay Zekâ Destekli Karar Mekanizmaları: Makine öğrenmesi ve yapay zekâ algoritmaları ile afet risk analizleri geliştirilecek, çok senaryolu simülasyonlar ve olasılıklı tahmin modelleri oluşturularak dinamik karar destek mekanizmaları tasarlanacaktır.
• Sektörel Risk Değerlendirmeleri: Sanayi bölgeleri, enerji tesisleri ve ulaşım altyapıları, afet tehlike senaryoları ve CBS-mekânsal analiz yöntemleri ile değerlendirilecek; kritik altyapıların risk altındaki bölgelerle etkileşimi belirlenerek, sektörel kırılganlık düzeyleri analiz edilecektir.
• Marmara Bölgesi Afet Risk Azaltma Eylem Planı: Bölge ölçeğinde; belediyeler, kamu kurumları ve özel sektör için, mekânsal karar destek sistemleri ile entegre edilmiş, uygulanabilir afet yönetim stratejileri geliştirilecek; yapısal ve yapısal olmayan önlemleri içeren çok boyutlu bir bölgesel afet risk azaltma (BARAP) eylem planı oluşturulacaktır. Bu plan daha önceden il düzeyinde hazırlanan İRAP raporlarının bölgesel ölçekte genişletilmiş ancak bütünleşik bir eylem planı/raporu niteliğinde olacaktır.